Σχόλια στους Ιπποτικούς Κανόνες, του Πιρ Ζία Ινάγιατ Χαν

Ο πρώτος από τους Σιδηρούς Κανόνες είναι: Ευσυνείδητε εαυτέ μου, μην προβάλλεις ψευδείς ισχυρισμούς. Λοιπόν, αυτό ακούγεται πολύ εύκολο. Κανείς από εμάς δεν θα ήθελε να πιστεύει ότι διατυπώνει ψευδείς ισχυρισμούς και πιθανόν συνειδητά δεν το κάνουμε. Αν κάποιος όμως εφάρμοζε αυτόν τον κανόνα σε όλα όσα λέει, νομίζω ότι η συνειδητοποίησή του θα εμβάθυνε δραματικά και θα έβλεπε ότι στα λόγια του υπάρχουν αποχρώσεις της αλήθειας. Υπάρχουν πράγματα που λέμε, πίσω από τα οποία βρίσκεται πλήρως η βούλησή μας και αυτό δίνει στα λόγια μας μεγάλη δύναμη. Και υπάρχουν άλλα πράγματα που λέμε, όπου δεν υπάρχει διαφάνεια· προβάλλουμε μια οθόνη καπνού, με σκοπό να επιτύχουμε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα. Και όμως το αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται δεν μπορεί να συγκριθεί με την αγνότητα της κατάστασης, η οποία χάνεται με αυτό τον τρόπο, και με τη χαρά και την ειρήνη, που είναι το φυσικό επακόλουθο αυτής της αγνότητας.

Σε σχέση με αυτό θα μπορούσε κανείς να αναφερθεί στην «Τέχνη της Προσωπικότητας» του Μούρσιντ (Hazrat Inayat Khan), στο κεφάλαιο σχετικά με τον «Λόγο Τιμής». Ιδού μερικά σημεία: «Τι είναι ο λόγος; Ο λόγος είναι η έκφραση κάποιου, η έκφραση της ψυχής του. Εκείνος στον λόγο του οποίου μπορούμε να βασιστούμε είναι αξιόπιστος. Κανένας πλούτος αυτού του κόσμου δεν μπορεί να συγκριθεί με τον λόγο τιμής κάποιου. Εκείνος που λέει αυτό που εννοεί αποδεικνύει, με αυτή την αρετή, πνευματικότητα. Για ένα αληθινό άτομο το να μην κρατήσει το λόγο του είναι χειρότερο από τον θάνατο, γιατί οπισθοδρομεί, αντί να προχωράει μπροστά».

Ο Μούρσιντ αναφέρει την ιστορία του Haris Chandra, που υπέστη μεγάλες θυσίες, για να κρατήσει τον λόγο της τιμής του.

Στη συνέχεια μια ερώτηση τέθηκε στον Μούρσιντ : Τι θα συμβεί αν βρεθείς σε μια κατάσταση όπου απρόσεκτα έδωσες τον λόγο της τιμής σου και τώρα, για να κρατήσεις τον λόγο σου, πρέπει να κάνεις κάτι, που υπό το φως των τωρινών συνθηκών φαίνεται επιβλαβές αντί για ευεργετικό; Σε μια τέτοια περίπτωση δεν είναι υπερβολικά ακραίο να στηρίζουμε αυτή την αρχή; Ο Μούρσιντ απάντησε, νομίζω πολύ προσεκτικά, ότι καμία αρχή δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ακραία και να γίνεται απόλυτη. Υπάρχει κίνδυνος υπερβολής σε όλα. Όμως αν κάποιος αναπτύξει την τάση να συμβιβάζει τον λόγο της τιμής του επειδή η κατάσταση έχει αλλάξει, το αποτέλεσμα είναι ότι θα συνεχίσει όλο και περισσότερο να δίνει απερίσκεπτες υποσχέσεις, γνωρίζοντας ότι αργότερα θα επιτρέψει στον εαυτό του να μην τηρήσει τον λόγο του. Στον βαθμό που παραμένουμε σταθερά αφοσιωμένοι στον λόγο της τιμής μας, σε αυτόν τον βαθμό θα είμαστε συνετοί στην εκπλήρωση της υπόσχεσής μας.

Αν μελετήσουμε τη ζωή ενός ατόμου, μπορεί να διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν σχετικά λίγες περιπτώσεις που υπογράφει ένα επίσημο έγγραφο ή ορκίζεται ή δεσμεύεται ή διακηρύσσει κάτι δημοσίως. Αλλά πολύ συχνά σε περιστασιακές συζητήσεις κάποιος δεσμεύεται για κάτι· αποδέχεται την ευθύνη για κάτι· προβάλλει στο μέλλον: Θα το κάνω αυτό. Θα είμαι εκεί. Πολύ συχνά δρούμε έτσι με την ανέκφραστη υποσημείωση ότι, σε τελική ανάλυση, οι περιστάσεις είναι μεταβλητές και διατηρώ το δικαίωμα να αλλάξω γνώμη. Όμως έτσι ο λόγος μας χάνει την ιερή δύναμη, που μπορεί να έχει η υπόσχεση του ιππότη.

Όταν κάποιος δεν τηρεί την υπόσχεσή του, είναι πάντα επειδή υπάρχει κάποιο όφελος να αποκτηθεί. Μερικές φορές η ανταμοιβή είναι απτή και εξαιρετικά δελεαστική. Ωστόσο όταν κάποιος κοιτάζει πίσω τη ζωή του και στοχάζεται τις στιγμές που έδωσε τον λόγο του και δεν τον τήρησε εξαιτίας κάποιου πειρασμού ή άλλου, είναι σαφές ότι το όφελος που αποκτήθηκε δεν μπορεί να αντισταθμίσει την αίσθηση της απώλειας που αισθάνεται τώρα, την απώλεια της ακεραιότητας.

Αλλά δεν χρειάζεται να βαλτώσουμε στην ενοχή του παρελθόντος. Χρειάζεται μόνο να μετανοήσουμε, να δείξουμε έμπρακτη μεταμέλεια, να μάθουμε το μάθημα και να προχωρήσουμε πιο σοφοί και πιο αληθινοί στον σκοπό της ζωής μας. Είναι μια νέα ημέρα και έχουμε νέες επιλογές, και έχουμε μάθει να δίνουμε τον λόγο της τιμής μας με σύνεση και να τον υποστηρίζουμε συνειδητά.

Ο δεύτερος κανόνας είναι: Μην κατηγορείς τους άλλους εν τη απουσία τους. Αυτό είναι ένα ρητό που, όπως όλα τα σοφά λόγια, έχει διάφορα επίπεδα ερμηνείας. Κυριολεκτικά σημαίνει να μην μιλάς άσχημα για πρόσωπα που δεν είναι παρόντα στη συνομιλία. Σε ένα βαθύτερο επίπεδο θα μπορούσε κανείς να πει, ότι το να μιλάς εναντίον κάποιου, ενώ αυτός ή αυτή είναι απών/απούσα, σημαίνει να κρίνεις κάποιον ενώ εσύ δεν είσαι παρών μπροστά του. Σε αυτή την περίπτωση το να είσαι παρών σημαίνει να είσαι συνειδητός για την ψυχή του άλλου. Το να συζητάμε με ελαφρότητα για τα χαρακτηριστικά ενός άλλου προσώπου, χωρίς να είμαστε πραγματικά παρόντες ως προς αυτό το πρόσωπο -χωρίς να βιώνουμε την ψυχή του- είναι λάθος.

Αλλά και πάλι, η κυριολεκτική σημασία είναι: μην μιλάς για ανθρώπους που δεν βρίσκονται κοντά, παρά μόνο για να τους επαινέσεις. Η κατάσταση στην οποία απευθύνεται ο κανόνας είναι μια κοινή κατάσταση, νομίζω, που είναι εμπειρία όλων μας. Στην κοινωνία όπου κατοικούμε, το πιο πιθανό είναι οι άνθρωποι να μιλούν για τους άλλους ανθρώπους ενόσω αυτοί απουσιάζουν, παρά ενώ είναι παρόντες. Το κουτσομπολιό έχει ένα είδος μολυσματικής ποιότητας. Μπορεί κάποιος να μην έχει φυσική κλίση προς αυτό, αλλά βρίσκεται σε συζητήσεις όπου η τοξική ατμόσφαιρα της συνηθισμένης κριτικής μπορεί να παρασύρει τον καθένα. Εκείνη τη στιγμή κυριαρχεί ένα αίσθημα ότι έχουν το ελεύθερο να το κάνουν. Όταν όμως κάποιος απομακρυνθεί από τη συζήτηση, η σκέψη ξαφνικά προβάλλει: τι έχω πει;

Το εγώ δεν υπάρχει απομονωμένα. Αντίθετα, είναι μια κατασκευή που σχηματίζεται από στρώματα ψυχικής ουσίας, που δημιουργούνται στις σχέσεις. Η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας εξαρτάται από την εικόνα που έχουν οι άλλοι για μας, και το αντίστροφο. Όταν επικρίνουμε τους άλλους, μπορεί να φανταζόμαστε ότι αποκαλύπτουμε την αληθινή τους φύση, όμως στην πραγματικότητα την αποκρύπτουμε. Τυλίγουμε το άτομο σε πέπλα σκότους, καλύπτοντας το φως της ψυχής.

Από μυστικιστική άποψη, η φυσική παρουσία ή απουσία ενός ατόμου είναι περιορισμένης σπουδαιότητας. Διασυνδεόμαστε πέρα από τον χρόνο και τον χώρο. Τίποτα δεν περνά χωρίς να ακουστεί· κάθε λέξη και πράγματι κάθε σκέψη αντηχεί στο σύμπαν. Τίποτα δεν είναι κρυμμένο· κάθε δόνηση έχει το αποτέλεσμά της.

Ο Μούρσιντ λέει: «Πρέπει να θυμόμαστε ότι κάποιος δείχνει έλλειψη ευγένειας χαρακτήρα, αν αγαπά το κουτσομπολιό. Είναι τόσο φυσικό, κι όμως είναι ένα μεγάλο ελάττωμα του χαρακτήρα να αρέσει σε κάποιον η ροπή να μιλά για τους άλλους. Πρώτον, είναι μεγάλη αδυναμία αυτή που δείχνει κανείς, όταν σχολιάζει κάποιον πίσω από την πλάτη του· δεύτερον, είναι αντίθετο προς αυτό που θα ονομάζαμε ειλικρίνεια. Συνάμα δε, το να κρίνουμε τον άλλον είναι λάθος, σύμφωνα με την διδασκαλία του Χριστού, ο οποίος λέει μη κρίνετε, ίνα μη κριθήτε».

Μη κρίνετε, ίνα μη κριθήτε. Αυτό είναι το πιο ασφαλές κριτήριο: να ρωτήσω, πώς θα ένιωθα αν αυτό το άτομο μιλούσε για μένα όπως εγώ μιλάω γι’ αυτόν ή αυτή; Αν νιώθατε άνετα, αυτό που λέτε είναι πιθανόν δίκαιο. Ομοίως, θα μπορούσε κάποιος να ρωτήσει, θα μιλούσα με αυτόν τον τρόπο αν αυτό το άτομο ήταν παρόν; Αν ναι, πάλι, αυτό που λέει κάποιος είναι πιθανόν δίκαιο.

Όταν σταματήσουμε να μιλάμε εναντίον των άλλων, θα έχουμε περισσότερη ενέργεια, για να στραφούμε προς μια ευγενέστερη και τελικά πιο ικανοποιητική δραστηριότητα: να μιλάμε υπέρ των άλλων.

Κάθε κανόνας ξεκινά με τις λέξεις «Ευσυνείδητε εαυτέ μου». Αυτό σημαίνει ότι ο κανόνας είναι ένας μονόλογος, μια συζήτηση με τον εαυτό μας. Δεν επιβάλλεται από μια εξωτερική αρχή. Ο κανόνας είναι η εκφορά ενός ηθικού προσανατολισμού. Αν αυτός ο προσανατολισμός αντηχεί στη συνείδηση κάποιου, τότε ο κανόνας είναι μια υπενθύμιση να δεσμευτεί πλήρως, σε όλες τις περιπτώσεις, στο ιδανικό. Αν ο προσανατολισμός δεν αντηχεί, τότε ο στοχασμός στον κανόνα παρουσιάζει μια ευκαιρία να αποσαφηνίσει κανείς την ηθική του θέση. Σε καμία περίπτωση ο κανόνας είναι δόγμα που απαιτεί απαρέγκλιτη τήρηση στη βάση μιας εξωτερικής αυθεντίας. Η μόνη αληθινή αρχή είναι η φωτισμένη ανθρώπινη συνείδηση.

Τώρα στον κανόνα: Μην επωφελείσαι από την άγνοια των άλλων. Φυσικά η ακραία μορφή να επωφελείσαι από την άγνοια των άλλων είναι να θηρεύεις σαν γυρολόγος την ευπιστία των ανθρώπων και να τους παραπλανάς, για να έχεις γρήγορο κέρδος. Οι περισσότεροι από εμάς είμαστε αθώοι ως προς αυτό. Όμως υπάρχουν πιο λεπτοί τρόποι να επωφελείται κανείς.

Ο Μούρσιντ Ινάγιατ Χαν στο Creating the Person μιλά γι’ αυτό που ονομάζει “η πειστική τάση”. Λέει:

Υπάρχει μια τάση κρυμμένη πίσω από την ανθρώπινη παρόρμηση, που μπορεί να ονομαστεί πειστική τάση… Με αυτό, οι άνθρωποι πετυχαίνουν προσωρινά αυτό που επιθυμούν να πετύχουν. Αλλά στο τέλος το αποτέλεσμα είναι η ενόχληση όλων εκείνων που δοκιμάζονται από αυτή την πειστική τάση. Δεν δείχνει αυτό ότι το να πετύχεις κάτι δεν είναι τόσο δύσκολο, όσο το να νοιάζεσαι για τα συναισθήματα των άλλων; Είναι τόσο σπάνιο να βρει κάποιος έναν άνθρωπο στον κόσμο που να είναι διακριτικός με τα συναισθήματα του άλλου ανθρώπου, ακόμη και θυσιάζοντας την εκπλήρωση των δικών του/δικών της επιθυμιών. Όλοι αναζητούν ελευθερία, αλλά για τον εαυτό τους. Αν κάποιος αναζητούσε το ίδιο για έναν άλλον, θα ήταν πολύ σημαντικότερο πρόσωπο. Η τάση να πείθουμε, χωρίς αμφιβολία, δείχνει μεγάλη δύναμη θέλησης. Και παίζει με την αδυναμία των άλλων, που υποχωρούν και παραδίδονται σ’ αυτή, λόγω αγάπης, συμπάθειας, καλοσύνης, αγαθότητας και ευγένειας. Αλλά υπάρχει όριο σε όλα. Έρχεται η στιγμή που η κλωστή σπάει. Μια κλωστή είναι μια κλωστή, δεν είναι σιδερένιο σύρμα. Ακόμη κι ένα σύρμα σπάει, αν τραβηχτεί πολύ σκληρά. Η λεπτότητα της ανθρώπινης καρδιάς δεν γίνεται κατανοητή απ’ όλους. Το ανθρώπινο συναίσθημα είναι πολύ εκλεπτυσμένο για την κοινή αντίληψη. Μια ψυχή που αναπτύσσει την προσωπικότητά της πώς μοιάζει; Δεν είναι σαν τη ρίζα ή το στέλεχος του φυτού, ούτε σαν τα κλαδιά ή τα φύλλα. Είναι σαν το λουλούδι, το λουλούδι με το χρώμα του, το άρωμα και τη λεπτότητά του.

Ο Μούρσιντ μιλάει εδώ για την τάση να επιχειρηματολογούμε, να καλοπιάνουμε, να «τουμπάρουμε», να πιέζουμε φορτικά –εν ολίγοις, να κάνει κανείς ό,τι είναι δυνατό για να αλλάξει τη γνώμη κάποιου, ώστε να ωφεληθεί ο ίδιος. Όλοι μερικές φορές προσπαθούμε να μοχλεύσουμε τις ρητορικές μας δεξιότητες για το μέγιστο πλεονέκτημα. Όταν κάποιος αισθάνεται ότι διακυβεύονται πολλά, επιχειρηματολογεί υπέρ του ανυποχώρητα, με δικηγορική ένταση.

Για να κερδίσει ένα επιχείρημα κάποιος πρέπει να υποτιμήσει τις αδυναμίες της θέσης ενός άλλου και να τονίσει τα δυνατά σημεία. Ορισμένα γεγονότα πρέπει να προβληθούν και άλλα γεγονότα πρέπει να κρυφτούν. Αυτό που ταιριάζει με το επιχείρημα μεγαλοποιείται, τα υπόλοιπα αγνοούνται βολικά.

Όλοι έχουμε αυτή την τάση, περισσότερο ή λιγότερο. Είναι απλώς μέρος της ρητορικής του λόγου, σχεδόν αναπόφευκτο. Πάντα θέλουμε να δίνουμε τον καλύτερο λόγο για τις αποφάσεις μας, τις σκέψεις μας κ.λπ. Όταν όμως αυτή η τάση παίρνει μια ακραία μορφή, τότε γίνεται προσβλητική. Όταν κάποιος εν γνώσει του αποκρύπτει σημαντικές πληροφορίες σε μια συζήτηση, δεν συνεισφέρει πλέον θετικά σε μια αμοιβαία ευνοϊκή λύση.

Αν ο σκοπός μιας συνομιλίας είναι μια σύγκλιση απόψεων -και πότε δεν θα ‘πρεπε να είναι;- τότε αυτό που επιδιώκεται δεν είναι ο θρίαμβος της μιας άποψης πάνω στην άλλη, αλλά μάλλον μια  γνωστική σύνθεση, στην οποία πολλές πτυχές ενός θέματος εναρμονίζονται και η κατανόηση και των δύο μερών διευρύνεται.

Όταν, αντίθετα, κάποιος εκμεταλλεύεται τα «τυφλά» σημεία της οπτικής γωνίας ενός άλλου, αυτό που προκύπτει είναι απλώς μια μορφή εκμετάλλευσης. Η γνώση είναι δύναμη, και ο χειρισμός της γνώσης με κίνητρο το προσωπικό συμφέρον μπορεί να είναι τυραννικός.

Φυσικά η μυστικότητα δεν είναι από μόνη της αρνητική ή καταστροφική δύναμη. Στην πραγματικότητα, είναι μια φυσική και απαραίτητη πτυχή της ζωής. Όλη η φύση είναι μια αποκάλυψη του μυστηρίου του θείου μυστικού σε διαδοχικά στάδια αποκάλυψης. Αν η αγνή, πανπεριεκτική αλήθεια της πραγματικότητας επρόκειτο ποτέ να αποκαλυφθεί στο σύνολό της, το μυαλό του μάρτυρα θα διαλυόταν. Ούτε εσείς ούτε εγώ θα μπορούσαμε να αντέξουμε τη δύναμη της αποκάλυψης και να επιβιώσουμε. Είναι ευσπλαχνία για μας ότι «ο Αλλάχ έχει εβδομήντα χιλιάδες πέπλα φωτός και σκότους».

Μόνο όσο η χωρητικότητα του ανθρώπου βαθαίνει και επεκτείνεται τα πέπλα μπορούν ν’ ανυψωθούν, το ένα μετά το άλλο. Δεν είναι κάθε στιγμή κατάλληλη να εκφράσουμε μια εκλεπτυσμένη αντίληψη, μια συνειδητοποίηση της ψυχής. Τα μυστικά της καρδιάς δεν πρέπει να βγαίνουν στη φόρα απρόσεκτα. Το φωτεινό σκοτάδι της σιωπής τρέφει και προστατεύει την πνευματική γνώση, μέχρι να έρθει η στιγμή της έκφρασης. Αυτή η μυστικότητα είναι όμορφη και ενδυναμωτική. Ενδυναμώνει όχι μόνο τον εαυτό μας αλλά και τον άλλον. Ο Προφήτης, ο Άγιος ή ο Δάσκαλος που διαφυλάσσει το θείο μυστικό, το κάνει σε πνεύμα συμπονετικής αλληλεγγύης με όλη τη ζωή, υποστηρίζοντας τη φυσική ανάπτυξη κάθε όντος. Αυτό είναι ακριβώς το αντίθετο στο μυστικό του τυράννου, που χρησιμοποιεί τη γνώση για να κυριαρχήσει σε άλλους. Και οι δύο χρησιμοποιούν δύναμη, αλλά ο τύραννος χρησιμοποιεί δύναμη εναντίον των άλλων, ενώ ο Προφήτης, ο Άγιος ή ο Δάσκαλος χρησιμοποιεί δύναμη για και με άλλους. Το αποτέλεσμα είναι πολύ διαφορετικό.

Αρχικά θα ήθελα να στρέψω την προσοχή μας σε ένα απόσπασμα σχετικά με τη ματαιοδοξία από το βιβλίο του Μούρσιντ Ινάγιατ Χαν Creating the Person.

Όλη η εκδήλωση είναι η έκφραση αυτού του πνεύματος του λόγου που ονομάζεται, με όρους των Σούφι, Kibriyya. Μέσα από κάθε ον αυτό το πνεύμα εκδηλώνεται με τη μορφή ματαιοδοξίας, υπερηφάνειας ή έπαρσης. Αν δεν υπήρχε αυτό το πνεύμα να λειτουργεί σε κάθε ον ως το κεντρικό θέμα της ζωής, δεν θα υπήρχε ούτε καλό ούτε κακό στον κόσμο· ούτε θα υπήρχε μεγάλο ή μικρό. Όλες οι αρετές και κάθε κακό είναι βλαστάρια αυτού του πνεύματος. Η τέχνη της προσωπικότητας είναι να κόβουμε τα ακατέργαστα άκρα αυτού του πνεύματος ματαιοδοξίας, που πληγώνουν και βλάπτουν όσους συναντά κανείς στη ζωή του. Αυτός που μιλάει για «εγώ», όσο περισσότερο μιλάει γι’ αυτό, τόσο ενοχλεί το μυαλό των ακροατών του. Η ματαιοδοξία που εκφράζεται με ακαμψία ονομάζεται υπερηφάνεια, και όταν εκφράζεται ωραία, ονομάζεται ματαιοδοξία. Συχνά οι άνθρωποι εκπαιδεύονται στην ευγένεια και διδάσκονται εξευγενισμένους τρόπους και γλώσσα. Ωστόσο όταν υπάρχει αυτό το πνεύμα ματαιοδοξίας, παρ’ όλους τους καλούς τρόπους και την όμορφη γλώσσα, αυτό πλησιάζει αθόρυβα και ακούγεται στη σκέψη, στα λόγια ή στη δράση κάποιου, να φωνάζει δυνατά «εγώ είμαι, εγώ είμαι». Αν δεν μπορεί κάποιος να μιλήσει, η ματαιοδοξία θα ξεπηδήσει από την έκφραση, από το βλέμμα του. Είναι το πιο δύσκολο πράγμα να καταστείλει κανείς και να το ελέγξει. Ο αγώνας στη ζωή των μυημένων δεν είναι τόσο μεγάλος με τα πάθη ή τα συναισθήματα, που αργά ή γρήγορα , με λίγη ή πολλή προσπάθεια μπορούν να ελεγχθούν. Αλλά με τη ματαιοδοξία, η οποία πάντα αυξάνεται. Αν κάποιος κόψει το βλαστό του, τότε δεν ζει πια. Γιατί είναι ο ίδιος ο εαυτός. Είναι το εγώ, η ψυχή ή ο Θεός εντός. Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η ύπαρξή του. Αλλά μόνο αγωνιζόμενος μαζί του, ομορφαίνει όλο και περισσότερο και γίνεται πιο ανεκτό, αυτό που στην ακατέργαστη μορφή του είναι ανυπόφορο. Η ματαιοδοξία μπορεί να παρομοιαστεί με ένα μαγικό φυτό. Αν κάποιος το έβλεπε να μεγαλώνει στην αυλή σαν ένα ακανθώδες φυτό και το έκοβε, αυτό θα αναπτυσσόταν σε ένα άλλο σημείο στον ίδιο κήπο ως ένα δέντρο καρποφόρο. Και όταν κάποιος το κόψει σε ένα άλλο σημείο στον ίδιο κήπο, αυτό θα αναπηδήσει ως ένα φυτό με αρωματικά τριαντάφυλλα. Υπάρχει ακριβώς το ίδιο, αλλά σε μια πιο ωραία μορφή και θα χαρίσει ευτυχία σε όσους το αγγίζουν. Η τέχνη της προσωπικότητας, επομένως, δεν μας διδάσκει να ξεριζώσουμε το σπόρο της ματαιοδοξίας, ο οποίος δεν μπορεί να ξεριζωθεί όσο ζει. Αλλά το ακατέργαστο, εξωτερικό περίβλημά του μπορεί να καταστραφεί, ώστε, αφού θα έχει πεθάνει αρκετούς θανάτους, θα εκδηλωθεί ως φυτό επιθυμίας.

Πώς μπορούν να εφαρμοστούν αυτές οι παρατηρήσεις στον κανόνα Μην καυχιέσαι για τις καλές σου πράξεις; Θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε παρατηρώντας τι είδους συμπεριφορά των άλλων μας ενοχλεί. Κάποιος πιθανότατα θα βρει ότι στη ζωή του υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι που οι τρόποι τους είναι δύσκολοι και απογοητευτικοί, και άλλοι με τους οποίους νιώθει άνετα. Αν το εξετάσει κανείς, σε πολλές περιπτώσεις η διαφορά βρίσκεται στη φύση του εγώ ενός ανθρώπου. Είναι δύσκολο να αισθάνεσαι άνετα στην παρουσία εκείνων που είναι μεθυσμένοι από τον εαυτό τους, που ενδιαφέρονται μόνο για τα δικά τους συμφέροντα, ζητώντας αδιάκοπα να στρέψουν την προσοχή στις αρετές τους, δικαιολογώντας τον εαυτό τους και προωθώντας τη δική τους άποψη. Το εγώ κάποιου αισθάνεται αγνοημένο από το μεγαλύτερο και πιο επιβλητικό εγώ που βρίσκεται μπροστά του. Αντίθετα, η παρουσία κάποιου που είναι μετριοπαθής, διακριτικός και ικανός να ακούσει με συμπάθεια είναι ένα χαλαρωτικό βάλσαμο.

Αν θέλουμε να ζήσουμε με τον Χρυσό Κανόνα, πρέπει να αναλογιστούμε τους εαυτούς μας υπό το ίδιο πρίσμα. Αντιστρέφοντας κάποιος το βλέμμα, θα μπορούσε να παρατηρήσει ότι υπάρχουν τρόποι με τους οποίους το δικό σας εγώ έχει επιζήμια επίδραση στους άλλους. Μπορεί να διαπιστώσουμε ότι έχουμε την τάση, στη μέθη της στιγμής, να χαθούμε στα δικά μας ενδιαφέροντα, σε τέτοιο βαθμό, που να μην λαμβάνουμε υπόψη τις ανησυχίες των γύρω μας. Είμαστε τόσο εγκλωβισμένοι στη ζωή μας, που ξεχνάμε ότι το προσωπικό μας δράμα είναι δικό μας μόνο, ότι μόνο εμείς είμαστε καθηλωμένοι στην οπτική μας γωνία, που είναι μοναδικά δική μας.

Σε ένα άλλο σημείο στο Creating the Person, ο Μούρσιντ Ινάγιατ Χαν αφηγείται την ιστορία δύο επιβατών σε ένα τρένο. Ο ένας μιλούσε ώρες για τα μεγάλα κατορθώματα των προγόνων του. Τελικά, αφού είχε τελείως εξαντληθεί η υπομονή του, ο άλλος επιβάτης φώναξε: «Αρκετά! Βαριέμαι να ακούω για τους προγόνους μου. Γιατί θα έπρεπε να με νοιάζουν οι δικοί σου;» Τι αποκαλυπτική απεικόνιση της αρχής ότι τα προσωπικά πάθη δεν μοιράζονται πάντα!

Ο Ιησούς (ειρήνη σε αυτόν) είπε ότι θα μας γνωρίσουν από τους καρπούς μας. Αισθανόμαστε συχνά την ανάγκη να εξηγήσουμε τους εαυτούς μας, να υποστηρίξουμε τις ιδέες μας, να έλξουμε την προσοχή στις καλές μας προθέσεις και στις θυσίες που έχουμε κάνει. Πιστεύουμε ότι οι άλλοι πρέπει πράγματι να μας καταλάβουν καλύτερα απ’ ό,τι κάνουν. Δεν αισθανόμαστε ότι μας εκτιμούν αρκετά. Αλλά τα λόγια του Χριστού μας καλούν να θυμόμαστε ότι από τους καρπούς μας θα μας γνωρίσουν, όχι από τα λόγια μας.

Στην πραγματικότητα τα λόγια μας μπορεί να μειώσουν τους καρπούς μας. Οι καλές πράξεις, για τις οποίες δικαίως είμαστε υπερήφανοι, με το να έλκουμε την προσοχή σε αυτές μιλώντας υπερβολικά γι’ αυτές, αυτές οι ίδιες πράξεις μαραίνονται και γίνονται λιγότερο άξιες εκτίμησης στα μάτια των άλλων, απ’ ό,τι αν αφήναμε απλώς τις πράξεις να μιλήσουν μόνες τους. Οι διδασκαλίες των προφητών και των σοφών μας προτρέπουν να αφήσουμε τις πράξεις μας να μιλούν μόνες τους. Ακόμη κι αν τώρα φαίνεται ότι κάποιος δεν γίνεται κατανοητός ή αποδεκτός, πρέπει να πιστεύει ότι όλοι οι λογαριασμοί θα διευθετηθούν αργά ή γρήγορα. Δεν χρειάζεται κανείς να αγωνιστεί τόσο σκληρά, για να υπερασπιστεί, να εξηγήσει και να δικαιολογήσει τον εαυτό του.

Ίσως να πιστεύουμε ότι επαινώντας τον εαυτό μας, τον σεβόμαστε. Όμως όσο κι αν επαινεί κανείς τον εαυτό του, η αλήθεια είναι ότι στην πραγματικότητα αυτός ο έπαινος είναι πολύ κατώτερος σε σύγκριση με τον έπαινο που αποδίδεται στην ουσία κάποιου, στο φως της ψυχής του. Κατά ειρωνικό τρόπο, όταν εκφράζετε τον έπαινο που πιστεύετε ότι αξίζει ο εαυτός σας, πέφτετε από τη στάθμη όπου βρίσκεται η αληθινή σας θέση, γιατί επαινώντας τον εαυτό σας, επενδύετε στην εικόνα που προβάλλετε. Το αληθινό μεγαλείο της ύπαρξής σας είναι πολύ ανώτερο από αυτή την εικόνα. Όσο περισσότερο προσπαθείτε να επενδύσετε στην εικόνα, τόσο περισσότερο μεγαλοσύνη χάνετε, γιατί το αληθινό σας μεγαλείο είναι άρρητο, δεν μπορεί να εκφραστεί με λόγια. Οι λέξεις το περιορίζουν μόνο. Το πραγματικό μεγαλείο είναι πέρα από όλες τις λέξεις και τις εικόνες. Αυτό το μεγαλείο είναι απερίγραπτα ισχυρό και όμορφο, ανείπωτα τρομερό, και κάθε φορά που καυχιόμαστε για τον εαυτό μας, κλέβουμε από την απεραντοσύνη, για να ταϊσουμε κάτι πολύ μικρό.

Έχω δύο μικρά παιδιά και μου αρέσει πολύ να τα βλέπω να μεγαλώνουν και να αλλάζουν. Στα παιδιά μπορεί κανείς να δει τις απλούστερες παρορμήσεις της ανθρώπινης προσωπικότητας, πριν αυτή καθοριστεί κοινωνικά. Για παράδειγμα, όταν δύο παιδιά παίζουν με μια ποικιλία παιχνιδιών, κάποιο παιχνίδι συχνά θα παραμεληθεί εντελώς, έως ότου ένα παιδί το πάρει, οπότε το άλλο παιδί θα αναπτύξει ξαφνικό ενδιαφέρον γι’ αυτό, και θα το απαιτήσει ως δικό του. Όσο βρισκόταν στο πάτωμα δεν υπήρχε ιδιαίτερη έλξη, αλλά όταν κάποιος το πιάσει, τότε αποκτά επείγουσα σημασία.

Στην πραγματικότητα οι ενήλικες δεν διαφέρουν πολύ από αυτή την άποψη, αν και προτιμάμε να το κρύβουμε. Μας ελκύει να έχουμε αυτό που οι άλλοι έχουν. Σε ακραίες περιπτώσεις, η απληστία οδηγεί τους ανθρώπους στην εξαπάτηση και τη βία. Πιο συχνά, απλά οδηγεί στο να ξοδεύουν πολύ χρόνο και ενέργεια συσσωρεύοντας και πετώντας αποκτήματα, κυνηγώντας το αντικείμενο που θα φέρει ευτυχία, αλλά ποτέ δεν το βρίσκουν. Όλη η οικονομία βασίζεται σε αυτόν τον τρόπο δράσης. Αν σταματούσαμε, η οικονομία θα κατέρρεε και θα έπρεπε να επανεφευρεθεί.

Από την άποψη των Σούφι, κάθε κίνητρο στηρίζεται σε μια θεϊκή ώθηση. Ακόμη και στην έντονη επιθυμία μας υπάρχει ελπίδα για λύτρωση. Η επιδίωξη απόκτησης ενός αντικειμένου οδηγεί στην πραγματοποίηση, που με τη σειρά της οδηγεί να το υπερβούμε. Αν κάποιος δεν προσπαθούσε να αποκτήσει αυτό που επιθυμεί, αν κάποιος το απαρνιόταν πρόωρα, ενώ ακόμη εσωτερικά το λαχταρούσε, η απάρνηση θα ήταν κενή και υποκριτική και θα μπορούσε να διακοπεί οποιαδήποτε στιγμή. Αλλά κάποιος που έχει αποκτήσει το αντικείμενο και ανυψώθηκε πάνω από αυτό, μπορούμε να πούμε ότι είναι ελεύθερος. Ακόμη και η οδός της απόκτησης πρέπει να έχει την ολοκλήρωσή της, όπως όλα τα πράγματα έχουν τέλος, στην εκπλήρωση. Ο Ουίλιαμ Μπλέικ το εξέφρασε όταν είπε ότι ο δρόμος της υπερβολής οδηγεί στο παλάτι της σοφίας.

Ωστόσο, πρέπει να πούμε ότι άλλο πράγμα είναι για ένα άτομο να ακολουθεί την οδό της υπερβολής προς το παλάτι της σοφίας, και άλλο να το κάνει ολόκληρη η κοινωνία. Ο πλούτος ενός έθνους ή ενός είδους πολύ συχνά σημαίνει την εξαθλίωση ενός άλλου, και με έναν ανθρώπινο πληθυσμό άνω των εξήμισι δισεκατομμυρίων, οι πόροι της Γης είναι ήδη επικίνδυνα πιεσμένοι. Ο Μαχάτμα Γκάντι ρωτήθηκε κάποτε αν αναμενόταν η Ινδία να επιτύχει το βιοτικό επίπεδο της Βρετανίας. Απάντησε ότι η Βρετανία χρειάστηκε τον μισό κόσμο για να θρέψει τον εαυτό της – «αν επρόκειτο η Ινδία να γίνει σαν τη Βρετανία, πόσους κόσμους θα χρειαζόταν;».

Συλλογικά, η πορεία της εκπλήρωσης μέσω υπερβολικής κατανάλωσης απλά δεν μπορεί να υποστηριχτεί. Ωστόσο πολλοί από μας περνούν το στάδιο της ενασχόλησης με τα αντικείμενα. Όσο κάποιος γίνεται ειδήμων (connoisseur), τα γούστα του αναπτύσσονται και δεν υπάρχει όριο σε αυτό που θέλει. Όταν κάποιος έχει αποκτήσει αυτό το πράγμα, κάτι άλλο φαντάζει επιθυμητό και συνεχίζεται, και συνεχίζεται. Όμως ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα συνειδητοποιεί ότι όλο αυτό είναι dunya (ο προσωρινός κόσμος), και ότι δεν είναι το πράγμα καθαυτό που παρέχει ικανοποίηση. Το πράγμα είναι απλά το έναυσμα για μια εσωτερική εμπειρία, και η εμπειρία καθαυτή είναι μια πηγή ευχαρίστησης. Τι σημαίνει πραγματικά κατοχή, ύστερα από όλα αυτά; Στην πραγματικότητα, κατοχή δεν είναι τίποτα περισσότερο από νομική εγγύτητα σε ένα αντικείμενο. Υπάρχει κάποιο είδος αόρατης δύναμης που συνδέει ένα πρόσωπο και ένα αντικείμενο; Δεν υπάρχει τέτοια δύναμη, εκτός από τον νου.

Όταν το συνειδητοποιεί κανείς αυτό, περνάει στο επόμενο στάδιο – από το dunya στο akhira (ο άλλος κόσμος). Αντί να επιδιώκει την κατοχή αντικειμένων, αναζητά ικανοποίηση σε όμορφες και χαρούμενες καταστάσεις ύπαρξης. Ξεκινάει το πνευματικό μονοπάτι, και ίσως παρακολουθεί σεμινάρια και εργαστήρια και αναχωρήσεις και διαβάζει πολλά βιβλία. Με αυτόν τον τρόπο κάποιος ανακαλύπτει ένα παζάρι όμορφων πνευματικών ιδεών. Τελικά, μπορεί να αρχίσει να παρατηρεί ότι οι ίδιες παρορμήσεις που τον οδήγησαν σε ένα παζάρι αντικειμένων, τον οδηγούν σε ένα παζάρι πνευματικών ιδεών: η ίδια επιθυμία απόκτησης, η ίδια προσπάθεια να ικανοποιηθεί μέσω αποκτημάτων που περιμένει να είναι σταθερά και ευχάριστα. Επιπλέον –στον πνευματικό όπως και στο φυσικό κόσμο–συχνά μπαίνει κανείς στον πειρασμό να αρπάξει αυτό που ανήκει σε έναν άλλον, επειδή έχει μεγαλύτερη έλξη από αυτό που ο ίδιος έχει.

Καθώς κάποιος ακολουθεί το πνευματικό του μονοπάτι, βλέπει ότι υπάρχουν άλλοι άνθρωποι που είναι προφανώς προικισμένοι με μια ποιότητα συνείδησης που είναι εξαιρετικά ελκυστική. Κάποιος επιθυμεί να είχε αυτό που το άλλο πρόσωπο έχει, και αισθάνεται την ανάγκη να δοκιμάσει κάθε νέα μέθοδο ή πειθαρχία, προκειμένου να καταλάβει κάτι, που θα μεγιστοποιήσει την ικανοποίησή του. Κάποιος ποθεί να κατέχει αυτό που ανήκει σε έναν άλλον, την φαινομενικά τέλεια πνευματική κατάσταση εκείνων που τον περιβάλλουν, και αισθάνεται ότι παγιδεύεται σε μια κατώτερη κατάσταση. Έτσι, από τη μια, κάνει είδωλα τους άλλους, και από την άλλη γίνεται ασεβής προς τον εαυτό του, αισθανόμενος βαθιά την αναξιότητα και την ανικανότητά του. Κατά ειρωνικό τρόπο, είναι πιθανό εκείνος στον οποίο προβάλλουμε το ιδανικό μας για τέλεια πνευματική επίτευξη, να νιώθει επίσης τον δικό του/δικό της περιορισμό και να επιθυμεί την κατάσταση μιας πιο τέλεια συνειδητής ύπαρξης, και ούτω καθεξής, ο καθένας να στρέφεται και να κοιτάζει τον άλλον – δηλαδή, μέχρι να επιστρέψουμε στην αρχή αυτού του Σιδηρού Κανόνα: Μην απαιτείς κάτι που ανήκει σε έναν άλλο.

Ο κανόνας μας λέει, να αξιώνεις αυτό που σου ανήκει, αυτό που προκύπτει από τη δική σου εμπειρία. Αυτό μπορείς να αξιώσεις, να αποδεχτείς και να είσαι ικανοποιημένος με τη δική σου κατάσταση ύπαρξης. Κατανοήστε τη μεταβλητότητά του. Κατανοήστε ότι η κατάστασή σας δεν είναι η ουσία, αλλά είναι μια ποιότητα ουσίας που αλλάζει. Με την αποδοχή της κατάστασής του, μπορεί κάποιος να αισθανθεί καλύτερα πώς αυτή ίσταται στο έδαφος της καθαρής ουσίας.

Δεχτείτε λοιπόν την αλήθεια της εμπειρίας σας ως αυτή που ανήκει σε σας, η ιδιαίτερη πλεονεκτική θέση που έχει αποκαλυφθεί στον Θεό από τον Θεό αποκλειστικά μέσα από εσάς. Η οπτική γωνία σας είναι απαραίτητα μοναδική για εσάς, και κάτι προστίθεται έτσι στη ζωή, που δεν θα μπορούσε να προστεθεί με κανέναν άλλο τρόπο. Τίποτα δεν είναι περιττό. Όλα είναι θεόσταλτα. Οι χαρακτηρισμοί μας που κρίνουν την εμπειρία μας ως καλή ή κακή, αρνητική ή θετική είναι τελικά πολύ σχετικοί. Υπάρχει απλώς η εμπειρία ζωής, που μας έχει δοθεί για τον εμπλουτισμό της θεϊκής αυτο-αποκάλυψης. Αγκαλιάζοντας αυτή την εμπειρία, απολαμβάνουμε την εκπλήρωση, που είναι κληρονομικό μας δικαίωμα.

Αυτό το σχόλιο αρχικά παρουσιάστηκε στη διάρκεια ενός μαθήματος της Suluk Academy.

Ο επόμενος σιδηρούς κανόνας είναι: Ευσυνείδητε εαυτέ μου, μην επικρίνεις τους άλλους, κάνοντάς τους να επιμένουν στα λάθη τους. Υπάρχει ένα πολύ όμορφο και διαφωτιστικό απόσπασμα του Pir-o-Murshid Inayat Khan σχετικά με αυτό το θέμα στον Τόμο «Διδασκαλίες των Σούφι», στο κεφάλαιο με τίτλο «Παραβλέποντας»:

Υπάρχει μια τάση που εκδηλώνεται και αυξάνεται σε αυτόν που προχωρεί πνευματικά, και αυτή η τάση είναι να παραβλέπει. Μερικές φορές αυτή η τάση μπορεί να εμφανίζεται ως αμέλεια, αλλά στην πραγματικότητα αμέλεια δεν είναι απαραίτητα να παραβλέπεις, η αμέλεια συνήθως δεν κοιτάζει. Το παραβλέποντας μπορεί να ονομαστεί με άλλα λόγια: να ανυψώνεσαι πάνω από τα πράγματα. Πρέπει να ανυψωθεί κανείς, για να παραβλέψει· αυτός που στέκεται κάτω από τη ζωή δεν θα μπορούσε να παραβλέψει, ακόμα κι αν το ήθελε. Το να παραβλέπεις είναι μια συμπεριφορά ευγένειας· είναι να κοιτάζεις, και ταυτόχρονα να μην κοιτάζεις· είναι να βλέπεις, και ταυτόχρονα να μη λαμβάνεις υπόψη αυτό που βλέπεις· είναι να βλάπτεσαι ή να ζημιώνεσαι ή να ενοχλείσαι από κάτι, αλλά να μην σε απασχολεί. Είναι ένα χαρακτηριστικό ευγένειας της φύσης· είναι ένα σημάδι ψυχών που είναι συντονισμένες σε ένα υψηλότερο κλειδί.

Το να παραβλέπεις είναι το πρώτο μάθημα συγχώρεσης. Αυτή η τάση πηγάζει από την αγάπη και τη συμπάθεια. Είναι η τάση συμπάθειας που φέρνει την επιθυμία να παραβλέψουμε … έως ότου κάποιος φτάσει σε ένα στάδιο συνειδητοποίησης, όπου ολόκληρη η ζωή γίνεται ένα υπέροχο όραμα της παρουσίας του Θεού που ενοικεί μέσα μας.

Μια διασκεδαστική ιστορία αφηγούνται στην Τουρκία για μια συγκέντρωση Σούφι. Σε αυτή τη συγκέντρωση ένας ρώτησε τρεις σεΐχηδες, τους επικεφαλής τριών τάξεων (orders): «Τι κάνετε όταν βλέπετε μια κακία σε κάποιον;» Ο πρώτος σεΐχης απάντησε: «Προειδοποιώ το άτομο». Ο δεύτερος σεΐχης απάντησε: «Προσπαθώ να την καλύψω, έτσι ώστε κανείς να μην τη δει». Τέλος, ο τρίτος σεΐχης, ο πιο φωτισμένος, απάντησε: «Κακία; Ποια κακία;»

Ο Ινάγιατ Χαν λέει μια ιστορία για ένα μικρό λιονταράκι που χάθηκε στη σαβάνα. Χωρισμένο από την υπερηφάνεια του, ξέχασε σταδιακά την καταγωγή του και ακολούθησε ένα κοπάδι προβάτων. Ζώντας ανάμεσα στα πρόβατα, άρχισε να βελάζει σαν πρόβατο και να τρώει χορτάρι, και τα λοιπά. Αν και μεγάλωσε και απέκτησε τη μορφή ισχυρού λιονταριού, στο μυαλό του ήταν πρόβατο. Μια μέρα ήρθε αντιμέτωπο με μια αγέλη λιονταριών. Προσπάθησε να τραπεί σε φυγή με τα άλλα πρόβατα, αλλά περικυκλώθηκε. Έτρεμε από φόβο, αλλά τα λιοντάρια δεν επιτέθηκαν. Αντί γι’ αυτό, εξέφρασαν την απορία τους: «Είσαι λιοντάρι. Γιατί συμπεριφέρεσαι σαν πρόβατο;» Όσο, όμως, και να προσπαθούσαν να το πείσουν, το λιοντάρι δεν τους πίστευε. Τελικά, απογοητευμένα, το κυνήγησαν μέχρι την άκρη μιας μικρής λίμνης. Εκεί το λιοντάρι κοίταξε την αντανάκλασή του και είδε ότι ήταν λιοντάρι. Ξαφνικά ολόκληρος ο κόσμος του άλλαξε.

Αυτή είναι μια ιστορία για την ανθρώπινη κατάσταση. Γεννηθήκαμε ως λιοντάρια, αλλά κατά κάποιο τρόπο ακολουθούμε τα πρόβατα. Τι σημαίνει να κάνεις παρέα με πρόβατα; Μας εντυπώνεται ο περιορισμός. Μας βλέπουν ως πρόβατα και αργά ή γρήγορα θα αποδεχτούμε την εγκυρότητα αυτής της αξιολόγησης. Εσωτερικεύουμε την κρίση του κόσμου και απλώς τη θεωρούμε δεδομένη. Δεν είναι ότι κάποιο συγκεκριμένο άτομο σκόπευε να μας εξαπατήσει. Αυτοί που έχουν τοποθετήσει αυτή την εντύπωση σε εμάς, έχουν οι ίδιοι μολυνθεί από την εντύπωση άλλων. Είναι ένα είδος ψυχικής ασθένειας που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, μέσω πολιτισμών, μέσω οικογενειών –μια πνευματική ασθένεια που κάνει κάποιον να αισθάνεται κατώτερος από την αληθινή του αξία. Είναι μια σκοτεινιά που κυκλοφορεί αδιάκοπα στον κόσμο, και όλοι μας είμαστε ευάλωτοι σε αυτήν, όλους μας με κάποιο τρόπο μας έχει αγγίξει.

Αλλά αυτή δεν είναι η μόνη δύναμη στον κόσμο. Αν ήταν, ο κόσμος θα κατέρρεε κάτω από το βάρος του πνευματικού του λήθαργου. Υπάρχει μια άλλη δύναμη, η δύναμη της φώτισης, η δημιουργική δύναμη της συνειδητοποίησης της ομορφιάς. Ο καθένας μας είναι ένα πεδίο μάχης, στο οποίο συγκρούονται αυτές οι δύο δυνάμεις. Όσο είμαστε πιασμένοι στη λαβή των ψευδών κρίσεων που μας έχουν επιβληθεί, είμαστε ανίκανοι να δούμε την ομορφιά στον εαυτό μας, και συνεπώς ανίκανοι να τη δούμε στους άλλους. Τότε γινόμαστε συνεργοί στη διαιώνιση του σκοτεινού βλέμματος της εσφαλμένης κρίσης. Είναι ένας φαύλος κύκλος που πρέπει να σπάσει αποφασιστικά, και σε αυτό μας καλεί αυτός ο σιδηρούς κανόνας. Μην επικρίνετε τους άλλους, κάνοντάς τους να επιμένουν στα λάθη τους.

Ο πρώτος «άλλος» είναι ο εαυτός μας. Αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας σαν κάποιον άλλο, όταν στεκόμαστε στην αυτο-επίκριση. Είναι ένα πράγμα, να μαθαίνουμε από κάποιο λάθος και να προχωράμε. Είναι άλλο πράγμα, να πέφτουμε στη συνήθεια της συνεχούς αυτοκατηγορίας. Όταν συμβαίνει αυτό, όσο περισσότερο κατηγορούμε τον εαυτό μας για μια κακία, τόσο πιο βαθιά η κακία αποτυπώνεται. Επιβεβαιώνεται με κάθε ένοχο συναίσθημα, και γινόμαστε αβοήθητοι. Αυτός ο Σιδηρούς Κανόνας μας καλεί να σπάσουμε τον κύκλο. Ξεκινώντας κανείς από τον εαυτό του, σταματάει να κατηγορεί τα πρόβατα, που είναι η ψευδής φύση κάποιου, και μαθαίνει να βλέπει το λιοντάρι, που είναι ο αληθινός του εαυτός.

Η ίδια αρχή εφαρμόζεται και στους άλλους «άλλους». Στην επικοινωνία μας με τους ανθρώπους, συχνά χάνουμε τη λαμπερή ομορφιά μιας ψυχής και βλέπουμε μόνο τις σκιές της. Αν και ζούμε σε έναν παράδεισο, το βλέμμα μας είναι τόσο επικεντρωμένο στον περιορισμό, που απασχολούμαστε με παράπονα και παραμελούμε τη δόξα κάθε στιγμής που περνά. Εναντιωνόμαστε στην ατέλεια, παραλείποντας να δούμε ότι από την ατέλεια εξελίσσεται η τελειότητα –και ότι αυτό που της επιτρέπει να εξελιχθεί είναι η άνευ όρων αγάπη.

Στοχαζόμενος, μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι το να βλέπει ελαττώματα είναι μέρος ενός μοτίβου. Αυτό που δεν του αρέσει σε έναν άλλο υπάρχει στον εαυτό του. Στην πραγματικότητα, κάποιος μπορεί να επικρίνει έντονα ένα χαρακτηριστικό σε κάποιον άλλο, ακριβώς επειδή δεν μπορεί ακόμη να το αποδεχτεί ή να το μεταμορφώσει στον εαυτό του.

Εξετάστε, για παράδειγμα, την επιθετικότητα. Αν η επιθετικότητα εμφανίζεται επανειλημμένα σε σάς, αλλά την καταπιέζετε, τότε έχετε την τάση να σας δυσαρεστεί κάποιος που δεν έχει καταφέρει να διαχειριστεί αυτή την ίδια ώθηση. Αν, όμως, αντί να καταπιέσετε την επιθετικότητά σας, την έχετε μεταμορφώσει –αν έχετε αποσαφηνίσει και επιλύσει την παραμόρφωση στο ενεργειακό ρεύμα που εκδηλώνεται ως επιθετικότητα– τότε δεν θα δυσαρεστηθείτε ποτέ από κάποιον που δεν μπορεί να το κάνει. Αντί γι’ αυτό, θα προσπαθείτε να υποστηρίζετε τους άλλους στην απελευθέρωσή τους, καθώς έχετε οι ίδιοι απελευθερωθεί.

Όλοι γνωρίζουμε από άμεση εμπειρία της ζωής ότι η κατάθλιψη και το αίσθημα ματαιότητας είναι συχνά αποτέλεσμα μιας ατμόσφαιρας γεμάτης με σκληρή, κυνική κριτική. Αντίθετα, κάποιος τείνει να ανθεί και να ευδοκιμεί στην παρέα της οικογένειας, φίλων και συναδέλφων που κατανοούν και υποστηρίζουν.

Μπορείτε να θυμηθείτε μια στιγμή στη ζωή σας, όταν κάποιος είχε πίστη σε εσάς; Απλώς, θυμηθείτε την τεράστια ευλογία αυτής της εμπειρίας. Η απλή πράξη πίστης αυτού του προσώπου προς εσάς, όταν δεν μπορούσατε να έχετε πίστη στον εαυτό σας, σας έδωσε τη δυνατότητα να δείτε τον εαυτό σας σε ένα νέο φως και να γίνετε πληρέστερα το άτομο που πραγματικά είστε. Μπορείτε να κάνετε το ίδιο για τους άλλους; Μπορείτε να διακρίνετε την λανθάνουσα ομορφιά που κρύβεται στην αναστάτωση του αγώνα ζωής ενός άλλου προσώπου;

Όταν κάποιος αντιλαμβάνεται τους ανθρώπους στο αληθινό τους φως, ως φωτισμένες ψυχές, βλέπει σε αυτούς μια ομορφιά που οι ίδιοι μπορεί να μην είναι έτοιμοι να τη δουν. Θα βρεθείτε στη θέση των λιονταριών που αντιμετώπισαν το λιοντάρι που νόμιζε ότι ήταν πρόβατο. Δοκιμάστε όσο μπορείτε, δεν θα καταφέρετε να τους πείσετε με λόγια. Θα πρέπει να το δουν μόνοι τους. Αλλά το δικό σας βλέμμα μπορεί να γίνει ο καθρέφτης, στον οποίο οι ίδιοι θα αρχίσουν να βλέπουν.

Μπορώ να φανταστώ ότι αυτό δεν είναι κάτι που περιμένετε να ακούσετε. Κανείς από εμάς δεν θέλει να εργάζεται τόσο σκληρά, μέχρι να εξουθενωθεί (to work ourselves into the ground;). Πριν όμως το αρνηθείτε, σκεφτείτε προσεκτικά τι σημαίνουν οι λέξεις. Αυτό για το οποίο κάποιος δεν πρέπει να φείδεται κόπων, είναι συγκεκριμένα το έργο που πρέπει να ολοκληρώσει.

Μπορώ να φανταστώ ότι αυτό δεν είναι κάτι που περιμένετε να ακούσετε. Κανείς από εμάς δεν θέλει να εργάζεται τόσο σκληρά, μέχρι να εξουθενωθεί. Πριν όμως το αρνηθείτε, σκεφτείτε προσεκτικά τι εννοούν οι λέξεις. Αυτό για το οποίο κάποιος δεν πρέπει να πασχίζει υπερβολικά, είναι συγκεκριμένα το έργο που πρέπει να ολοκληρώσει.

Δεν είναι κάθε έργο έργο που πρέπει να ολοκληρωθεί. Αν ήταν έτσι, θα έπρεπε να μοχθούμε υπερβολικά σε κάθε είδους προσπάθειες, οι οποίες τελικά δεν συμβάλλουν ιδιαίτερα στον σκοπό της ζωής μας. Όταν όμως πρόκειται για τον σκοπό της ζωής κάποιου, πρέπει να τον επιδιώκει με πλήρη αποφασιστικότητα.

Το να επιδιώκεις αποφασιστικά ένα έργο δεν σημαίνει να παραβιάζεις τους νόμους της φύσης. Για να είναι επιτυχημένη μια δραστηριότητα, πρέπει πάντα να εξισορροπείται από την ανάπαυση. Στην οδό της επίτευξης η λήμη (τσίμπλα) των ματιών που κοιμούνται είναι εξίσου απαραίτητη με τον ιδρώτα των μελών του σώματος που εργάζονται.

Αυτό που έχει σημασία είναι η ζωτική δύναμη πίσω από μια δράση. Αν κοιτάξετε πίσω στη ζωή σας, θα δείτε ότι ορισμένες τροχιές δράσης, που έγιναν με σαφή αποφασιστικότητα και εκτελέστηκαν με ολόκληρο το ον σας, έχουν χτίσει, λίθο-λίθο, τον άνθρωπο που είστε σήμερα. Αντιθέτως, άλλα είδη δράσεων, που τους έλειπε η αποφασιστικότητα ή η οξεία επίγνωση, είχαν αμελητέα συμβολή σε αυτό που έχετε γίνει.

Είναι μια από τις ειρωνείες της ζωής ότι αυτό που έλκει τις ορέξεις μας πιο δελεαστικά βραχυπρόθεσμα, συχνά αποδεικνύεται ελάχιστα ικανοποιητικό μακροπρόθεσμα. Ναι, υπάρχουν στιγμές που η ηρεμία του σώματος και η έξαρση του πνεύματος είναι ένα και το αυτό. Όμως πόσο συχνά είμαστε αντιμέτωποι με μια επιλογή: τη ζεστή άνεση του καταυλισμού ή την υπερβατική δόξα της σκληρά κερδισμένης ανόδου στην κορυφή. Απελευθερώνοντας τον εαυτό μας από τον εξαναγκασμό των ασήμαντων ικανοποιήσεων, είμαστε έτοιμοι να φτάσουμε σε μεγάλες και έκδηλες χαρές.

Από την οπτική των Σούφι, ολόκληρο το σύμπαν είναι ένα φαινόμενο επιθυμίας. Η θεϊκή επιθυμία διαπερνά όλα τα πράγματα και τα όντα, ενισχύοντας το καθένα ανάλογα με την χωρητικότητά του. Για τον μυστικιστή, η πιο αληθινή εκπαίδευση είναι η εκπαίδευση της επιθυμίας. Μέσω αυτής της εκπαίδευσης, η εσωτερική θεϊκή επιθυμία απελευθερώνεται από τους περιορισμούς του εγώ και γίνεται μια δύναμη για τη μεταμόρφωση του κόσμου.

Η επιθυμία ενσαρκώνει και επιτυγχάνει τον σκοπό της σε τρία στάδια. Το πρώτο στάδιο είναι ο καθαρός πόθος. Εδώ κάποιος βιώνει την επιθυμία καθαυτήν, χωρίς αντικείμενο. Είναι η συμμετοχή κάποιου στην απέραντη επιθυμία του ίδιου του Θεού. Ο Κύριος Σίβα διδάσκει στην Vijnana–Bhairava: «Όταν μια επιθυμία εμφανίζεται, ο υποψήφιος θα πρέπει, με τον νου αποτραβηγμένο από όλα τα αντικείμενα, να σταθεροποιήσει τον νου του σε αυτήν ως τον Εαυτό ακριβώς, τότε θα έχει την επίγνωση της ουσιαστικής Πραγματικότητας».

Το δεύτερο στάδιο είναι η επιθυμία. Εδώ, από τους στροβιλιζόμενους ατμούς του Σύννεφου Όλων-των-δυνατοτήτων, η ομορφιά αποκαλύπτεται, ένα ιδανικό για να επιτευχθεί. Η επιθυμία τώρα έχει κατεύθυνση. Αυτή είναι η στιγμή να θέσει κάποιος τον στόχο του και να οραματιστεί τα βήματα που οδηγούν σε αυτόν τον στόχο.

Το τρίτο στάδιο είναι η θέληση. Η θέληση είναι η δύναμη της ψυχής που μεταφράζει την σκέψη σε πράξη, μετατρέποντας τα εμπνευσμένα οράματα σε απτά επιτεύγματα. Όταν τα μέλη, η γλώσσα και το βλέμμα κάποιου ακολουθούν το κάλεσμα της θέλησής του, τεράστια δύναμη είναι το αποτέλεσμα.

Κάθε επίτευξη είναι δυνατή όταν η θέληση είναι εστιασμένη, όταν το φλογερό φως του αληθινού σκοπού κάποιου επισκιάζει κάθε αποπροσανατολιστικό πειρασμό. Στη συνέχεια, το επιθυμητό αντικείμενο είναι βέβαιο ότι θα αποκτηθεί.

Μόλις αποκτηθεί, πρέπει επίσης να ξεπεραστεί, γιατί, καθώς ο ορίζοντας απομακρύνεται, ένας ακόμη μεγαλύτερος στόχος προβάλλει.

Ο επόμενος σιδηρούς κανόνας είναι Ευσυνείδητε εαυτέ μου, πρόσφερε τις υπηρεσίες σου με συνέπεια σε όλους όσοι τις χρειάζονται. Αυτή η δήλωση συνοψίζει το πνεύμα της ιπποσύνης, που προσδιορίζει τον Ιππότη του Φωτός.

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω μοιραζόμενος μαζί σας ένα υπέροχο απόσπασμα από το Creating the Person του Pir-o-Mursid Inayat Khan, που διευκρινίζει αυτόν τον Σιδηρού Κανόνα.

Πρέπει να σκεφτεί κανείς όλα όσα του έχουν ανατεθεί από κάθε άνθρωπο στη ζωή του ως ένδειξη εμπιστοσύνης. Και πρέπει να γνωρίζει κανείς, ότι το να επιβεβαιώσει την εμπιστοσύνη αυτή είναι υποχρέωση ιερή. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται μια αρμονική σύνδεση με τον καθένα, και είναι αυτή η θεμελιωμένη αρμονία με κάθε άνθρωπο, που συντονίζει την ψυχή με το άπειρο.

Η γυναίκα που είναι ευσυνείδητη ως προς το καθήκον της, τις υποχρεώσεις της προς τους φίλους της, είναι πιο ευσεβής από κάποιον που κάθεται σε απομόνωση. Αυτός που ζει απομονωμένος δεν υπηρετεί τον Θεό· μόνο τον εαυτό του βοηθά, απολαμβάνοντας την χαρά της μοναξιάς. Αλλά αυτή που αποδεικνύεται αξιόπιστη σε κάθε ψυχή που συναντά και θεωρεί την σχέση της και την σύνδεσή της, μικρή ή μεγάλη, ως κάτι ιερό, τηρεί σίγουρα τον πνευματικό νόμο αυτής της θρησκείας που είναι η θρησκεία των θρησκειών.

Αν κάποιος μόνο ήξερε τι είναι η σχέση της φιλίας μεταξύ μιας ψυχής και μιας άλλης, η τρυφερότητα αυτής της σύνδεσης, η λεπτότητά της, η ομορφιά της και η ιερότητά της, θα μπορούσε να χαρεί τη ζωή στην πληρότητά της, γιατί θα ζούσε, και με αυτόν τον τρόπο πρέπει μια μέρα κάποιος να επικοινωνήσει με τον Θεό. Είναι η ίδια γέφυρα που ενώνει δύο ψυχές στον κόσμο, η οποία, όταν κάποτε τεντωθεί, γίνεται το μονοπάτι προς τον Θεό. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αρετή σ’ αυτό τον κόσμο από το να αποδεικνύεται κάποιος ευγενικός και αξιόπιστος στον φίλο/στην φίλη του, άξιος της εμπιστοσύνης της.

Μας προσφέρεται εδώ μια διδασκαλία, που ταυτόχρονα είναι πολύ απλή και πολύ βαθιά. Υποψιάζομαι ότι όλοι αισθανόμαστε αμέσως την αλήθεια αυτής της διδασκαλίας, όμως είναι μια διαρκής πρακτική να την εφαρμόζουμε στη ζωή μας σε όλες τις συνθήκες: Να θυμόμαστε ότι η σχέση που έχουμε με κάθε άνθρωπο είναι η γέφυρα που μας ενώνει με τον Θεό.

Τι σημαίνει να προσφέρουμε αφοσιωμένα τις υπηρεσίες μας σε όλους όσοι τις ζητούν; Υποβαλλόμαστε σε πολλές απαιτήσεις στη ζωή, κάποιες λογικές και άλλες παράλογες. Ο Μουρσίντ εννοεί ότι πρέπει να υποκύπτουμε σε όλα όσα απαιτούνται από εμάς, απ’ όποιον μας το ζητάει;

Αν κοιτάξουμε προσεκτικά την διατύπωση του κανόνα, θα παρατηρήσουμε ότι ο Μουρσίντ επέλεξε την λέξη require (χρειάζομαι, αιτούμαι) και όχι ask (ζητώ) ή demand (απαιτώ). Σε μια δεδομένη κατάσταση, αυτό που χρειάζεται μπορεί να είναι διαφορετικό από αυτό που απαιτείται. Η χρεία, η ανάγκη, είναι μια haqq, ένα δίκαιο ή αλήθεια. Η πραγματικότητα (haqiqat) είναι ένα πλέγμα αμοιβαίων δικαιωμάτων και ευθυνών. Το να προσφέρεις αξιόπιστη υπηρεσία σε έναν άλλον είναι να σέβεσαι τον άλλον ως άλλον· να υποστηρίζεις τα δικαιώματά του ή τα δικαιώματά της και, όσο τα δυνατόν πληρέστερα, να επαυξάνεις την ευτυχία του ή την ευτυχία της.

Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να ικανοποιούμε τις απαιτήσεις όλων των ανθρώπων κάθε φορά. Μερικές φορές προσπαθώντας να κάνεις κάποιον ευτυχισμένο, κάνεις άλλους δέκα δυστυχισμένους. Υπάρχουν επίσης στιγμές όταν, εάν κάποιος ενδώσει στις απαιτήσεις ενός προσώπου, το πραγματικό αποτέλεσμα μειώνει, αντί να προσθέτει, στην πραγματική ευτυχία του ατόμου αυτού.

Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με προσδοκίες που δεν μπορούμε ή δεν θα έπρεπε να τις εκπληρώσουμε, πολύ συχνά η αντίδρασή μας είναι να υποκύψουμε απρόθυμα, να φιλονικήσουμε θυμωμένα, ή να αποτραβηχτούμε φοβισμένα. Το να ανταποκριθούμε στο haqq ενός ανθρώπου είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Σημαίνει να διαισθανθούμε αυτό που πραγματικά χρειάζεται σε μια κατάσταση: να ανταποκριθούμε, όπως ο πατέρας μου συνήθιζε να λέει, σε «αυτό που διαδραματίζεται πίσω από αυτό που φαίνεται». Ίσως πρέπει κανείς να τηρεί μια αρχή, ότι το άλλο άτομο δεν είναι έτοιμο να κατανοήσει ή να αποδεχθεί. Κι όμως το κάνει κάποιος αυτό με την άνευ όρων αγάπη ενός συνταξιδιώτη σ’ ένα απέραντο και απέραντα μεταμορφωτικό μονοπάτι.

Στα χρονικά της ιπποσύνης διαβάζει κανείς ιστορίες για ισόβιους εχθρούς, που στο τέλος αναγνώρισαν ο ένας τον άλλον ως τον πιο αληθινό τους φίλο. Όταν το haqq του άλλου αναγνωρίζεται καθαρά, ακόμη και μια κατάσταση σύγκρουσης κατακλύζεται από το φως της ψυχικής επικοινωνίας.

Φυσικά, δεν είναι όλα τα αιτήματα για τις υπηρεσίες μας παράλογα. Ούτε όλες οι έγκυρες ανάγκες εκφράζονται με λέξεις. Αν ανοίξουμε τα μάτια μας και κοιτάξουμε, σίγουρα θα δούμε ότι οι ευκαιρίες να προσφέρουμε πιστή υπηρεσία και να αυξήσουμε την ευτυχία όσων βρίσκονται γύρω μας είναι άφθονες. Και καθώς τρίβουμε τα βαριά από τον ύπνο μάτια μας και αρχίζουμε να βλέπουμε καθαρά, μπορεί απλά να θυμηθούμε ότι αυτός είναι καταρχάς ο λόγος που ήρθαμε στη Γη: για να υπηρετούμε ο ένας τον άλλον

Ο ένατος σιδηρούς κανόνας είναι «Ευσυνείδητε εαυτέ μου, μην θες να αποκομίσεις κέρδος φέρνοντας κάποιον άλλο σε δύσκολη θέση». Και ο δέκατος είναι πολύ παρόμοιος: «Ευσυνείδητε εαυτέ μου, μην ζημιώνεις κανέναν για να ωφεληθείς εσύ». Πιστεύω λοιπόν ότι αυτές οι δύο αρχές μπορούν να εξεταστούν παράλληλα· είναι πολύ στενά συνδεδεμένες. Μην ζητάς να αποκομίσεις κέρδος, μην επιδιώκεις να ωφεληθείς βλάπτοντας κάποιον. Όπως πολλοί από τους Σιδηρούς Κανόνες, αυτές είναι ιδέες κοινής λογικής και πιθανότατα ο καθένας από μας αποδέχεται αυτή την αρχή με φυσικό τρόπο και ποτέ δεν θα έβλαπτε συνειδητά κάποιον άλλον, για να αποκομίσει κέρδος ή θα τον έφερνε σε δύσκολη θέση, για να ωφεληθεί ο ίδιος. Όμως αυτό που διακυβεύεται όταν συλλογιζόμαστε αυτές τις αρχές, δεν είναι μόνο να ενεργεί κάποιος σύμφωνα με την αντίληψή του, αλλά να επεκτείνει και να εμβαθύνει την αντίληψή του, για να κάνει συνειδητό το ασυνείδητο. Μπορεί να διαπιστώσουμε ότι συχνά δεν διερευνούμε επαρκώς το βάθος μιας κατάστασης, για να προσδιορίσουμε αν κάποιος έχει πράγματι έρθει σε δύσκολη θέση ή έχει ζημιωθεί από τις ενέργειές μας, επειδή είμαστε φυσικά υπερβολικά προσηλωμένοι στους δικούς μας σκοπούς. Αν αντιλαμβανόμασταν τα προβλήματα που προκαλούμε στους άλλους, χωρίς αμφιβολία θα αλλάζαμε πορεία, δεν μπαίνουμε όμως στον κόπο να κάνουμε τον εαυτό μας να το αντιληφθεί αυτό. Στην πραγματικότητα, θα μπορούσαμε να κάνουμε ακόμη και το αντίθετο, να κοιτάξουμε μακριά, να αποφύγουμε να δούμε με τα μάτια μας αυτό που θα περιέπλεκε την κατάσταση. Αλλά αυτή η αποφυγή εισάγει μια νότα ψευδούς συνείδησης, γιατί κάπου, στο βάθος του νου μας, στην ψυχή μας, δεν μπορούμε παρά να γνωρίζουμε τον αντίκτυπο των πράξεών μας. Παραμονεύει στα βάθη και γίνεται πηγή ενοχής και ντροπής και φόβου. Ακόμη κι αν αυτά τα συναισθήματα δεν αναγνωρίζονται συνειδητά, παραμένουν κάτω από την επιφάνεια.

Όταν κάποιος αποκλείει την ευημερία των άλλων στην επίμονη επιδίωξη της προσωπικής του ικανοποίησης, μπορεί να πετύχει. Πολύ συχνά ο κόσμος είναι διαμορφωμένος με τέτοιον τρόπο, που η ασπλαχνία να είναι μια αποτελεσματική στρατηγική. Έτσι μπορεί κάποιος, βραχυπρόθεσμα, να πετύχει με αυτό τον τρόπο και να κερδίσει κάποια ευτυχία. Αυτή η ευτυχία όμως είναι η ευτυχία του Nafs al Ammara, του επιβλητικού, αυταρχικού εαυτού, του εαυτού που ξεχωρίζει εντελώς τον εαυτό του από κάθε άλλον και αμείλικτα επιδιώκει το προσωπικό του συμφέρον εις βάρος των άλλων. Έχει τη δική του ευτυχία, και αυτή η ευτυχία έχει μια συγκεκριμένη ευχαρίστηση, αλλά είναι μια βραχύβια ευχαρίστηση, μια κούφια ευχαρίστηση και είναι γεμάτη φόβο και ανησυχία ανάμικτα με ενοχή. Έτσι τελικά αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχει απολύτως καμία ικανοποίηση επειδή αποκλείει, δεν συμπεριλαμβάνει τους άλλους.

Αλλά υπάρχει ένα άλλο είδος ευτυχίας, και αυτή είναι η ευτυχία του Nafs al Lawwama,του nafs που βλέπει τον εαυτό του ως μέρος ενός μεγαλύτερου όλου. Και αυτό το όλο μπορεί να είναι η οικογένεια κάποιου∙ αυτό το όλο μπορεί να είναι η γειτονιά κάποιου∙ αυτό το όλο μπορεί να είναι κάποιου το έθνος, η θρησκεία, το είδος, όλη η βιόσφαιρα, ή ακόμη και όλη η ύπαρξη. Αλλά βλέπει κανείς ότι δεν μπορεί, ποτέ, να αποκοπεί από αυτό τον ιστό της ζωής και να περιμένει να βρει ικανοποίηση αυτόνομα. Συνειδητοποιεί κανείς όλο και περισσότερο ότι η αληθινή του εκπλήρωση έγκειται στην συμβολή του στην εκπλήρωση του συνόλου. Και αυτή η ευτυχία είναι μια πολύ μεγαλύτερη ευτυχία. Έχει, επίσης, τους θριάμβους της∙ έχει, επίσης, τις επιτυχίες της∙ έχει, επίσης, στόχους που επιτυγχάνονται και η απόλαυση αυτών των στόχων είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο, γιατί υπάρχει απόλυτη απουσία της ενοχής και της ντροπής και του φόβου και της ανησυχίας που συνοδεύει την επικυρίαρχη και ανταγωνιστική, αδίστακτη επιδίωξη της επιτυχίας εις βάρος των άλλων. Είναι η ικανοποίηση της συμμετοχής, η ικανοποίηση του να είσαι μέρος ενός κάτι μεγαλύτερου από τον εαυτό σου, της συνεισφοράς στην οικοδόμηση ενός κόσμου που είναι για την εκπλήρωση όλης της ύπαρξης.

Όταν κάποιος κοιτάζει πίσω, στην πορεία της ζωής του, αυτές τις εφήμερες απολαύσεις στις οποίες μόνο ο μικρός εαυτός ωφελήθηκε, πράγματι δεν έχουν αξία που διαρκεί. Σβήνουν τόσο γρήγορα όσο κράτησε η απόλαυσή τους. Αλλά αυτοί οι θρίαμβοι που είναι θρίαμβοι συμμετοχής, συμπερίληψης, συμπόνιας, παρουσίας, είναι αθάνατοι θρίαμβοι που καταγράφονται στο βιβλίο της θεϊκής εξέλιξης, και αυτό θα είναι η διαρκής ευτυχία.

Εδώ λοιπόν μας υπενθυμίζεται, σε κάθε απόφαση που παίρνουμε, να κοιτάμε πέρα ​​από την προσωπική μας ικανοποίηση, η οποία όμως είναι επίσης σημαντική. Μην αρνείστε τις δικές σας προσωπικές ανάγκες και τη δική σας ικανοποίηση. Αυτό είναι μέρος της ικανοποίησης του σύμπαντος· αν εξαιρέσεις τον εαυτό σου, η ευτυχία είναι ελλιπής. Είστε αναπόσπαστο μέρος αυτής της ικανοποίησης. Αλλά το ίδιο είναι και η κοινότητα των όντων που σας περιβάλλει. Έτσι κάποιος επιθυμεί να υπολογίσει, ωφελούνται τα όντα γύρω μου, αυτοί που συμμετέχουν σε αυτό, αυτοί που επηρεάζονται από αυτή την απόφαση; Αυξήθηκε η δική τους, αλλά και των μελλοντικών γενεών η ευτυχία; Ως έθνος, σπάνια λαμβάνουμε υπόψη το μέλλον των παιδιών μας, των παιδιών τους και των παιδιών τους μέχρι επτά γενιές, όπως μέτρησαν οι αυτόχθονες πληθυσμοί αυτής της χώρας. Δημιουργούμε τεράστιο έλλειμμα, ξοδεύοντας τους πόρους των μελλοντικών ανθρώπων και, αν εφαρμόζαμε αυτή την αρχή στους συλλογικούς μας θεσμούς, θα ζούσαμε ίσως με πολύ διαφορετικό τρόπο. Πρέπει λοιπόν να σκεφτόμαστε όλους τους ανθρώπους, τα ζώα και τα φυτά που επηρεάζονται από τις ενέργειές μας και να κάνουμε κάθε δράση να είναι μια δράση που συμβάλλει στην οικοδόμηση του όμορφου κόσμου που οραματιζόμαστε.